Համարվում է, որ կոտորածի ընթացքում միջակայքում 1-ից 1.5 միլիոն հայեր են կորած: Այս թվերը վկայակոչում են այն սասանեալ աղետի մասշտաբավարականությունը, որի դիմաց հայ ժողովուրդը ենթարկվել է:
Կարդալ ավելինՀսկայական էֆեկտներ
Եղեռնի հետեւանքները հայոց համայնքի համար և ամբողջ տարածքի համար ամեծապաշտպան էին։ Այս տրագիկ դեպքերի հետեւանքում հայերեն դիասպորան տարածվել է աշխարհի տարբեր երկրներում, ստեղծելով բազմաթիվ համայնքներ։ Հայոց մշակույթը և իսկույությունը խորը վնասվել են այս ահաբեռնական պարագայից։ Եղեռնի հիշատակը աշխարհի հայերի սրտերում և մտքերում ապրում է մինչև այսօր և համայնքական իսկապաշտպանության բանարար տարր է։ Այդ հարցերի ճանաչումը միջազգային արենայում անդառնալու ուղղությամբ վարվելու ըստյան ստացել է արդարության և ճշմարտության խնամքի խորհրդանիշ։
Մշակութային ժառանգության կորստումը
Մարդկանոց սարսափական կորստներից բացի, ջարդերը ունեցան հսկա ազդեցություն հայերի մշակութային ժառանգության վրա։ Բազմաթիվ հուշարձաններ, եկեղեցիներ և հուշամասեր վնասվեցին կամ վերափոխվեցին այլ տեսականությունների։ Արդյունքում, հայկական հին մշակության շատ հատորները ջնջվեցին տարածքի պատմական լուսանկարից։ Այս կորստը շատ էր ավելի, քան միայն ֆիզիկական ոչնչումը՝ նշանակում էր ազգային իսկության, առաջնահերթության եւ ժողովրդի հոգեւոր ժառանգության երոդացումը։ Այս ահաբեկչության երկարատեւ հետևությունները զգալի են ոչ միայն հայ համայնքում, այլև ամբողջ տարածքում, որտեղ հայկական մշակույթի հուշարձանները եղել են բազմազան եւ բարդ պատմության վկաներ։ Հայ համայնքի խռբազանությունը և դրանից բերվող բարելավումները պարապումների, լեզվի և մշակույթի պահպանության և փոխանցման հարցում նաև համարվում են այդ տրագիկ ժառանգության մաս։ Մշակութային ժառանգության կորստը վշտալի հիշատակարան է այնտեղ, թե ի՞նչքան կարևոր են մշակութային իսկության պահպանությունը և պաշտպանությունը համարելության և մոռացման դեմ։
Հայ դիասպորա
Հայոց ջարդի դրամատիկ և տրագիկ դեպքերի հետևանքում, մեծ թիվ հայերին պարտացել էր լքել իրենց պատմական հայրենիքը Օսմանյան կայսրության տարածքներում։ Ահաւորության և հեղչումներից հանգստյան մարդկանց գտնելու համար, շատերը նոր համայնքներ հիմնեցին երկրներում իսկ՝ Ֆրանսիայում, Միացյալ Նահանգներում, Ռուսաստանում, Լիբանանում և աշխարհի շատ այլ տեղերում։
Այս դիասպորայի նորակառուցված համայնքները ոչ միայն իրենց նախնիների փորձարարությունների վկայական դարձել են, այլև հայոց մշակույթական ժառանգության պահպանմանը կարևոր դեր ունեցել են։ Նրանց խնամքի և նվիրաբերության շնորհիվ, հայերենը, ավանդույթները և մշակույթը ապրել են՝ դարձելով կենդանական հիշատակափառություն՝ իրենց ժողովրդի պատմության մասին։ Բացառիկ, հայկական դիասպորան հատկապես դեր է ունեցել համաշխարհային բարեւարանում տեղաբնակության մասին գիտելիքների տարածմանը, հասարակության այս տրագիկ կողմի համառոտ ընդունման ու համարյա արդարության համար։
